Verslag Raad van Toezicht

Inleiding

In het voorliggende verslag worden de samenstelling en de werkwijze van de Raad van Toezicht geschetst. Vervolgens worden de onderwerpen beschreven die in 2022 door de Raad van Toezicht en de verschillende commissies zijn behandeld.

Algemeen

De Raad van Toezicht heeft in 2022 vier keer vergaderd. Naast deze reguliere vergaderingen hebben de vergaderingen van de auditcommissie, de onderwijscommissie en de remuneratiecommissie plaatsgevonden. Daarnaast heeft een delegatie van de Raad van Toezicht de regionale bijeenkomsten van de Raden van Advies en de vergaderingen van de ledenraad bezocht en heeft een strategisch overleg met de Raad van Bestuur plaatsgevonden. Het GMR-congres, dat in 2022 online is gehouden, is bezocht door een delegatie vanuit de Raad van Toezicht. Voorts heeft de jaarlijkse zelfevaluatie van de Raad van Toezicht plaatsgevonden.

Vanuit ‘good governance’ moeten toezicht en verantwoording verankerd zijn in de organisatiestructuur. Vereniging Ons Middelbaar Onderwijs kenmerkt zich door de verenigingsstructuur: de Raad van Toezicht vormt het intern toezicht op de Raad van Bestuur. De ledenraad, samengesteld uit afgevaardigden van de Raden van Advies en ouders van OMO- leerlingen, vormt het platform waaraan de Raad van Toezicht verantwoording aflegt.

De Raad van Toezicht is een onafhankelijk orgaan binnen de vereniging. De samenstelling, benoeming, taak, manier van vergadering en besluitvorming zijn vastgelegd in de statuten, het huishoudelijk reglement, alsmede in de profielschetsen van de vereniging. De taak van de Raad van Toezicht is in ieder geval het houden van integraal toezicht en het werkgeverschap voor de Raad van Bestuur. Daarnaast adviseert de Raad van Toezicht de Raad van Bestuur en fungeert de Raad van Toezicht als klankbord voor de Raad van Bestuur. De Raad van Toezicht denkt kritisch mee en tegen, support, toetst en monitort. Hij houdt toezicht op de financiën en keurt begrotingen en jaarrekeningen goed. De leden van de Raad van Toezicht signaleren via hun netwerk trends in de maatschappij en de wetenschap die voor het beleid van de vereniging van belang zijn. De Raad van Toezicht is lid van de VTOI-NVTK, het platform voor toezichthouders in de sectoren kinderopvang en onderwijs.

Samenstelling

De samenstelling van de Raad van Toezicht is opgenomen in bijgevoegde tabel. In 2022 is Theo Camps, voorgedragen door de oudergeleding van de GMR, door de ledenraad herbenoemd voor een tweede een tevens laatste zittingstermijn van vier jaar als lid van de Raad van Toezicht. De Raad van Toezicht heeft vervolgens in de vergadering van 5 oktober 2022 Theo Camps herbenoemd als voorzitter van de Raad van Toezicht voor de hierboven genoemde termijn.

Hoofd- en relevante nevenactiviteiten Raad van Toezicht

Een overzicht van de hoofd- en relevante nevenactiviteiten van de leden van de Raad van Toezicht in het verslagjaar is opgenomen in de bijlagen. De actuele hoofd- en nevenactiviteiten van de Raad van Toezicht staan ook op de website van de vereniging (www.omo.nl).

Verantwoording aan de ledenraad

In 2022 hebben drie ledenraadvergaderingen plaatsgevonden. De ledenraadvergaderingen werden voorgezeten door Anton van Kalmthout, technisch voorzitter van de ledenraad.
De eerste twee vergaderingen werden op 23 juni 2022 gehouden op het Odulphuslyceum in Tilburg.

In de eerste vergadering is besloten tot herbenoeming van Theo Camps als lid van de Raad van Toezicht. Vervolgens hebben de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht een toelichting gegeven op het jaarverslag van 2021. De ledenraad heeft unaniem besloten tot goedkeuring van het jaarverslag 2021 en heeft decharge verleend aan de Raad van Toezicht over het afgelopen kalenderjaar.

De tweede vergadering is belegd voor een statutenwijziging voor de vereniging. De voorgestelde wijzigingen waren voor het grootste deel gebaseerd op de nieuwe Wet bestuur en toezicht rechtspersonen (Wbtr). Daarnaast lag een aantal andere noodzakelijke wijzigingen voor. Een besluit tot wijziging van de huidige statuten kan alleen genomen worden in aanwezigheid van ten minste de helft van de 60 leden van de ledenraad. Het vereiste aantal van 30 (stemgerechtigde) leden was niet aanwezig, waardoor er dus niet gestemd kon worden over de statutenwijziging.

Op dinsdag 19 juli 2022 is hiervoor opnieuw een ledenraadvergadering belegd. Tijdens deze extra ledenraadvergadering hebben de aanwezige leden unaniem ingestemd met de wijziging van de statuten. De Raad van Toezicht was niet aanwezig bij deze extra ledenraadvergadering.

Thema’s

In het afgelopen verslagjaar heeft de Raad van Toezicht aandacht besteed aan verschillende (terugkerende) thema’s.

De rol van werkgever
De Raad van Toezicht verricht de werkgeversrol voor de Raad van Bestuur. In dat kader heeft de jaarlijkse evaluatie plaatsgevonden van het functioneren van de Raad van Bestuur.

Informatiebeveiliging
Met enige regelmaat zijn er berichten over cybercriminaliteit in het nieuws. Steeds meer organisaties worden slachtoffer van cybersecurity incidenten. Dit gaat ook aan onderwijsinstellingen niet voorbij. De gevolgen van een cyberaanval kunnen verstrekkend zijn. De Raad van Toezicht is in het verslagjaar tijdens iedere vergadering meegenomen in de start en voortgang van het intensiveringsprogramma Informatiebeveiliging. De aanpak is gericht op het vergroten van de weerbaarheid van de scholen en hun ICT-omgevingen. Het programma kent een gezamenlijke, verenigingsbrede aanpak en bestaat uit zes deelprojecten die bijdragen aan een duurzame verbetering van informatiebeveiliging binnen de vereniging. De Raad van Toezicht heeft aandacht gevraagd voor versnelling van het programma, de inrichting van de crisisorganisatie en het toewerken naar een centrale IT-inrichting.

Regionale samenwerking en bestuursoverdrachten
Besturen hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een regionaal dekkend, kwalitatief hoogstaand en zo divers mogelijk onderwijsaanbod in een regio. Deze gezamenlijke verantwoordelijkheid vraagt om een regionale benadering van vraagstukken. In een regio vraagt het van scholen en besturen dat zij ver vooruit kijken, verder kijken dan het individuele school- en bestuursbelang en dat zij een toekomstvaste strategie voeren. De Raad van Toezicht heeft in de vergaderingen in het afgelopen verslagjaar stilgestaan bij een aantal regionale verkenningen.

• Zo is gewerkt aan een herschikking van het onderwijs in regio de Langstraat. Scholengemeenschap De Overlaat en OMO Scholengroep De Langstraat zijn daarbij in gesprek over een toekomstbestendig vmbo. Hiertoe is een bestuursoverdracht van De Overlaat naar OMO met een gelijktijdige scholenfusie met Sg De Langstraat verkend.

• De Sancta Maria Mavo in Den Bosch heeft OMO gevraagd een vergaande samenwerking te onderzoeken. Aanleiding hiertoe was de zorg voor het voort kunnen bestaan van de Sancta Maria Mavo. In de afgelopen periode is gestart met de verkenning of een bestuursoverdracht van de school naar OMO met een gelijktijdige scholenfusie met de Bossche Vakschool tot de mogelijkheden behoort.

• Bij de OMO-scholen in het Land van Cuijk en Maasduinen ligt de bestuurlijke opdracht om te komen tot een regiovisie gericht op toekomstbestendig en aantrekkelijk onderwijs voor de leerlingen in de regio. Het aanbod in de regio is op dit moment kwalitatief op orde maar loopt het risico op verschraling door een daling van het leerlingaantal. Vanuit de scholen in de regio, spelen daarnaast op een aantal vestigingen actuele vraagstukken op het vlak van huisvestiging en daling van het aantal leerlingen naar de opheffingsnorm. De kenmerken van de regio leiden er toe dat een interventie op één plek in het onderwijsaanbod onvoorspelbare leerlingenstromen in en buiten de regio oplevert. Daarnaast is binnen de regio de onderlinge afhankelijkheid van de verschillende scholen groot. Om toekomstbestendig onderwijs mogelijk te maken, is een passende samenwerkingsvorm nodig met eenduidige sturing en onderlinge afhankelijkheid gericht op het belang van de leerling in de regio. De 3 scholen in de regio hebben in gezamenlijkheid gewerkt aan een regiovisie.

De Raad van Toezicht heeft deze verkenningen getoetst aan de vertrekpunten die eerder zijn vastgesteld voor regionale samenwerking en vanuit daar op diverse momenten in het proces steun uitgesproken voor de richting en het proces. Ten aanzien van de regio Land van Cuijk en Maasduinen heeft de Raad van Toezicht ingestemd met het voorgestelde onderwijslandschap en organisatievorm.

Voortgang programma Bewegen in Balans
Het programma Bewegen in Balans richt zich op het versterken van innovatiekracht en samenkracht.Bewegen in Balans is een emergent proces waarbij het lerend vermogen, vertrouwen en een veilige omgeving centraal staan. Bewegen in Balans is geen tot in de puntjes uitgewerkt programma. Centraal staat experimenteren en vanuit de dialoog stapje voor stapje onze professionaliteit ontwikkelen.Afgesproken is tweemaal per jaar met de Raad van Toezicht de tussentijdse ervaringen te delen. In het verslagjaar is dit éénmaal gedaan door het delen van een voortgangsrapportage en éénmaal door het uitnodigen van twee deelnemers aan een broedplaats en met hen te spreken over hun ervaringen.

Identiteit
In het document ‘Zingeving en goed onderwijs’ wordt, aan de hand van de metafoor van een reis, beschreven hoe we de opdracht verstaan en welke oriëntatiepunten van belang zijn: goed onderwijs, goed mens, goed leven en goed handelen. Aan deze woorden liggen waarden en een visie op de intrinsieke waardigheid van elke mens ten grondslag die te herleiden is tot de katholieke sociale leer. Deze waarden en visie op de mens bepalen de identiteit van de vereniging en die van de scholen. Het is niet eenvoudig handen en voeten te geven aan deze opdracht. Het project ‘Verdieping identiteit’, dat samen met Verus uitgevoerd wordt, levert een bijdrage aan een verdiepingsslag van het inzicht in de essentie van de katholieke identiteit door beschrijving en analyse van de feitelijke en wenselijke situatie als het gaat om goed onderwijs, goed mens, goed leven en goed handelen. Daar vanuit worden aanknopingspunten en mogelijkheden op schoolniveau gevonden om vanuit de feitelijke situatie te ontwikkelen in de richting van de wenselijke en worden manieren ontworpen om de identiteitsontwikkeling te bevorderen. De bijdrage wordt geleverd op basis van een praktijkgericht onderzoek op tien scholen van de vereniging.

Om ervoor te zorgen dat er ook in de toekomst voldoende bekwame leraren zijn die het vak levensbeschouwing kunnen geven is, samen met de studiecentra van de bisdommen, een twee jaar durende, modulaire opleiding tot leraar levensbeschouwing gestart voor collega’s die al bevoegd zijn voor andere vakken. De raad van toezicht onderschreef van harte de visie op de wisselwerking tussen sociale rechtvaardigheid, economie en ecologie zoals die door de voorzitter van de vereniging op basis van de encycliek Laudato si’ werd ontwikkeld tijdens de nieuwsjaarstoespraak 2023.

Personeel
Het personeel, dat de basis vormt voor goed onderwijs, blijft een belangrijk thema. Onderwerpen die aan bod kwamen zijn terug te voeren op meer strategische HRM-vraagstukken: hoe zorg te dragen voor gekwalificeerd personeel in aantal en kwaliteit teneinde de doelstelling van goed onderwijs te realiseren? In dit verband zijn de volgende onderwerpen intensief besproken: (mogelijke) krapte aan docenten en maatregelen vanuit OMO, het bestaande professionaliseringsbeleid, het leiderschapsontwikkelingstraject in het kader van opvolging en talentontwikkeling binnen OMO, de aanpak van innovatie binnen OMO (o.a. broedplaatsen), de beleving van OMO als werkgever (resultaten MTO) en tot slot het naleven van de verplichting om tijdig te beschikken over VOG en het beleid dienaangaande binnen OMO. Op bestuursniveau was de splitsing van de functie van ambtelijk secretaris RvB/RvT en de functie van directeur van het OMO Bureau ook voor RvT zelf uiterst relevant.

Bedrijfsvoering
De bedrijfsvoering is gericht op het besteden van onderwijsgeld op een doelmatige en rechtmatige manier, met het oog op goed onderwijs voor leerlingen. De doelmatigheid uit zich in de samenkomst van de zorg voor de onderwijskwaliteit én een verantwoorde inzet van middelen. De financiële huishouding van de vereniging is op orde en de continuïteit op lange termijn is ook gewaarborgd. Meerdere malen is in de vergaderingen van de Raad van Toezicht stilgestaan bij de wijze waarop omgegaan wordt met incidentele middelen gericht op bijvoorbeeld NPO, werkdruk en basisvaardigheden. In het verslagjaar is de herijking van de Planning & Controlcyclus besproken. Onderdeel van deze nieuwe cyclus is het opstellen van een kadernota, voorafgaand aan de begroting. De Raad van Toezicht is geïnformeerd over de kadernota voor 2023. Tevens is gesproken over het plan om bedrijfsvoeringsprocessen effectiever en efficiënter in te richten door ondermeer de bedrijfsvoering in en tussen scholen en Bureau meer met elkaar te verbinden. Toegewerkt wordt naar het vormen van een netwerkorganisatie waarin zij gezamenlijk zorg dragen voor verschillende schooloverstijgende (keten)processen.

Samenwerkingsverbanden passend onderwijs
In het kader van passend onderwijs is OMO aangesloten bij tien samenwerkingsverbanden. Deze samenwerkingsverbanden zijn zelfstandige rechtspersonen, in de vorm van een stichting. Op verzoek van de Raad van Toezicht is de Governance van de verschillende samenwerkingsverbanden in kaart gebracht en besproken.
Onderdeel van de governance structuur is de wijze waarop er toezicht wordt gehouden. Dit gebeurt enerzijds intern, door het toezichthoudende orgaan van het samenwerkingsverband en anderzijds via de Inspectie van het Onderwijs (die toezicht houdt op het bestuur van een samenwerkingsverband). Een aantal schoolleiders vertegenwoordigt de Raad van Bestuur in het Samenwerkingsverband. Om de schoolleiders nog beter toe te rusten voor deze rol en in samenhang daarmee na te denken over de governance mogelijkheden binnen een samenwerkingsverband, is in het verslagjaar een Governance lab gestart. De voorzitter van de Raad van Toezicht levert hierin een bijdrage.

Code goed onderwijsbestuur VO
De vereniging werkt en handelt conform de geest van de code Goed Onderwijsbestuur VO <link naar betreffend hoofdstuk opnemen>. Het beleid en de werkwijze van de vereniging is gericht op goed onderwijs. Goed onderwijs is niet alleen een technisch didactische uitwerking van een onderwijskundige opvatting. Goed onderwijs is ook gebaseerd op onze visie ten aanzien van mens en samenleving. Het basisprincipe van al ons handelen binnen de vereniging, op elke school, is vertrouwen. Vereniging Ons Middelbaar Onderwijs geeft invulling aan de ‘Code goed onderwijsbestuur VO’ vanuit de kernwaarden uit Koers 2023: goed onderwijs, goed mens, goed leven en goed handelen.

Jaarverslag 2021
Het jaarverslag 2021 is goedgekeurd door de Raad van Toezicht en bekrachtigd door de ledenraad. De Raad van Toezicht heeft decharge verleend aan de Raad van Bestuur voor het gevoerde beleid in 2021.

Commissies

Auditcommissie

De auditcommissie wordt gevormd door twee leden van de Raad van Toezicht. De auditcommissie adviseert de Raad van Toezicht over het financieel beheer en beleid. De focus ligt op vooral financieel getinte onderwerpen zoals de werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen en de financiële informatieverschaffing door de Raad van Bestuur. De auditcommissie houdt daarbij toezicht op rechtmatige besteding van middelen conform relevante wet- en regelgeving en conform de beginselen van goed bestuur. Tevens brengt de auditcommissie advies uit aan de Raad van Toezicht over de relatie tussen het financiële beleid enerzijds en de doelmatige besteding van de verkregen middelen en het maatschappelijk doel anderzijds. De auditcommissie brengt na iedere vergadering verslag uit in de plenaire vergadering van de Raad van Toezicht.

In het verslagjaar 2022 is de auditcommissie vier keer bij elkaar gekomen. Er is ondermeer stilgestaan bij de financiële kaders, inzet van NPO-middelen, het treasurybeleid, de frauderisico-analyse, de herijking van de P&C-cyclus, de kadernota 2023, geconsolideerde begroting en het voorlopig resultaat. De auditcommissie heeft aandacht gevraagd voor het thema duurzaamheid vanuit de waarden van de vereniging gerelateerd aan het maatschappelijk doel van onderwijs.

De accountant heeft zowel met de auditcommissie alsook met de gehele Raad van Toezicht gesprekken gevoerd over de controle, de jaarrekening en het accountantsverslag.

Onderwijscommissie

De onderwijscommissie wordt gevormd door drie leden van de Raad van Toezicht. De onderwijscommissie heeft als doel het interne toezicht op de onderwijskwaliteit te borgen en te stimuleren. De onderwijscommissie brengt na iedere vergadering verslag uit in de plenaire vergadering van de Raad van Toezicht.

In het verslagjaar 2022 is de onderwijscommissie vier keer bij elkaar gekomen. Er is uitgebreid gesproken over de thema’s kansenverbetering, identiteit, de rol van docent-onderzoek in de scholen en de invulling van onderwijs vanuit de Waldorf-stroom. Frequent is stilgestaan bij diverse aspecten van onderwijskwaliteit, de onderwijskwaliteitscyclus, de effecten van Corona en de inzet van NPO-middelen.

Remuneratiecommissie

De remuneratiecommissie ondersteunt de Raad van Toezicht bij het uitvoeren van haar verantwoordelijkheden inzake beloningsaspecten, functionerings- en beoordelingsgesprekken, met betrekking tot de Raad van Bestuur. De Remuneratiecommissie heeft werkgeversgesprekken gevoerd met de leden van de Raad van Bestuur. Daartoe is input verzameld bij diverse stakeholders, zoals de GMR en rectoren van OMO-scholen. De commissie heeft in het verslagjaar werkafspraken gemaakt over taken, rollen, dossiervorming en ondersteuning. Deze worden vastgelegd in een reglement voor de Remuneratiecommissie.

Besluitenlijst

De Raad van Toezicht heeft in het verslagjaar besluiten genomen over de volgende onderwerpen:

• Geconsolideerde begroting 2022-2026

• Verslag Raad van Toezicht 2021

• Jaarverslag 2021

• Decharge Raad van Bestuur 2021

• Verkenningen bestuursoverdrachten SG De Overlaat en Sancta Maria Mavo

• Herbenoeming voorzitter Raad van Toezicht

• Geconsolideerde begroting 2023-2027

• Traject aanbesteding accountant

• Onderwijslandschap en organisatievorm Land van Cuijk en Maasduinen

Zelfevaluatie Raad van Toezicht

De collectieve zelfevaluatie is voorafgegaan door individuele gesprekken van alle leden van de raad met de voorzitter. De inhoud van deze gesprekken is thematisch door de voorzitter teruggekoppeld in een plenaire onderlinge bijeenkomst van de Raad van Toezicht. De belangrijkste onderwerpen van gesprek waarover afspraken zijn gemaakt:

• behoefte aan teamvorming in een vernieuwde samenstelling;

• aandacht voor reflectiebesprekingen;

• andere inrichting van de agenda;

• jaarplanning en aanwezigheid bij bijeenkomsten;

• onderlinge taakverdeling en commissiebezetting;

• tijdige start van opvolgingsprocessen voor nieuwe leden van de Raad van Toezicht.

Tijdens deze bijeenkomst heeft de raad tevens gesproken over de bevindingen vanuit de remuneratiecommissie, de toekomstige koers van OMO en de invulling van de toezichthoudende cq adviserende rol bij dit onderwerp.

Beschouwing

De start van 2022 stond, net zoals de jaren 2020 en 2021, nog in het teken van het inspelen op de covid-19 pandemie. Scholen hebben veel geleerd van deze periode en hebben veel veerkracht getoond. Vanaf het voorjaar zijn veel maatregelen weliswaar opgeheven maar de effecten van de pandemie op de leerlingen maar ook medewerkers zijn nog zeer merkbaar. Met veel inzet wordt geïnvesteerd in mentaal welbevinden en basisvaardigheden. Samenkracht wordt daarbij op diverse manieren ingezet. Bijvoorbeeld door verenigingsbreed gebruik van de Schoolscan. Maar ook door collegiale audits in de onderwijskwaliteitscyclus en het bevorderen van identiteitsontwikkeling. Niet alleen wordt geïnvesteerd in goed onderwijs maar ook zijn stappen gezet in de (financiële) bedrijfsvoering. De Raad van Toezicht kijkt daarmee positief terug op 2022.

Bijlagen bij verslag Raad van Toezicht

Tabel: Samenstelling Raad van Toezicht

¹ De heer Van Geest is benoemd voor een eerste zittingstermijn van drie jaar. Dit in verband met de verlenging van de laatste zittingstermijn van zijn voorganger met één jaar.
² Mevrouw De Koning-Martens is per 1 juli 2020 door de ledenraadvergadering benoemd, maar heeft de functie per 1 september 2020 aanvaard.

Tabel: Hoofd- en nevenactiviteiten Raad van Toezicht

Tabel: Relevante nevenactiviteiten Raad van Bestuur